Liczby zapisane w systemie rzymskim otaczają nas z każdej strony. Można zauważyć je na zegarach, tablicach informacyjnych na budynkach (np. III Liceum Ogólnokształcące), w kalendarzach, oznakowaniach pięter w budynkach. Wykorzystuje się je również do zapisu kolejnych edycji corocznych wydarzeń, np. XVIII Festiwal Piosenki Dziecięcej. Najwięcej osób kojarzy je jednak z… historią. W języku polskim obowiązuje zwyczaj zapisywania oznaczenia liczbowego wieku przy pomocy cyfr rzymskich, np. XXI wiek. Sprawdź, jak odnaleźć się w liczbach rzymskich – jak je poprawnie odczytywać i zamieniać na liczby arabskie.
Wbrew pozorom liczby rzymskie nie zostały stworzone przez Rzymian – chociaż to właśnie im przypisuje się zasługi rozwinięcia i spopularyzowania tego systemu liczbowego (stąd też wzięła się jego nazwa). Kto zatem wymyślił liczby rzymskie?
Wszystkie dowody historyczne wskazują, że był to lud Etrusków, zamieszkujący północną część współczesnych Włoch. Do liczenia wykorzystywali oni fragmenty drewna i ostre narzędzia. Wykonywane nacięcia odpowiadały konkretnym liczbom. Etruskowie do zapisywania liczb używali 5 znaków.
Około V w p.n.e. układ stworzony przez Etrusków dotarł do Rzymu, gdzie szybko został przyjęty i rozszerzony. Do istniejących znaków dodano dwa kolejne – tworząc system siedmiu cyfr, przy pomocy których można zapisać dowolnie wskazaną liczbę.
Rzymski system zapisywania liczb funkcjonował w krajach Europy łacińskiej do końca XV wieku, kiedy to zaczął być stopniowo zastępowany systemem arabskim.
Ciekawe…
Ciekawe, czy członkowie ludu Etrusków, zapisując pierwsze liczby na kawałku drewna, byli w stanie wyobrazić sobie, że za kilka tysięcy lat ktoś będzie czytał o stworzonych przez nich liczbach w internecie. Jak myślisz? 
System rzymski składa się z 7 liter, przy użyciu których można zapisywać dowolne liczby. Są to: I, V, X, L, C, D, M. Zobacz, co oznacza każda z nich.
Kiedy stosować cyfry rzymskie? Czasami – jak przy zapisie wieków – wynika to ze zwyczaju językowego. W innych przypadkach ich użycie pozwala na wyraźne oddzielenie dwóch elementów zapisu – np. data, w której miesiąc zapisywany jest liczbą rzymską 10 VIII 2023, zostanie odczytana prawidłowo zarówno przez osoby przyzwyczajone do europejskiego (10.08.2023) i amerykańskiego (08.10.2023) sposobu zapisywania dat. W jeszcze innych… po prostu ładniej lub ciekawiej wygląda.
Pierwsze dwadzieścia liczb systemu rzymskiego jest łatwe do zapamiętania i raczej nie będziesz mieć z nimi trudności. Schody zaczynają się nieco dalej.
Bardziej skomplikowane liczby tworzy się poprzez odpowiednie zestawianie ze sobą znaków wyrażających jednostki, dziesiątki, setki itd. Nie musisz jednak uczyć się każdej liczby na pamięć. Szukaj podobieństw! Duże liczby łączy się przy wykorzystaniu tych samych zasad, co w najprostszych przykładach.
Dokładne zasady tworzenia zapisu liczb w systemie rzymskim omawiamy w Matmie na Luzie dla klasy 4 – nie tylko na papierze, ale również w filmach, animacjach i w rozszerzonej rzeczywistości, z których możesz skorzystać za pośrednictwem naszej apki. Wszystko po to, by nauka była dla Ciebie łatwa i efektywna.
Uwaga! Zamów Matmę na Luzie dla klasy 4 do godziny 11.00, aby otrzymać ją nawet następnego dnia.
Aby zamienić liczby arabskie na rzymskie, wskaż poszczególne części liczby, (np. jedności, dziesiątki, setki, tysiące) i zastanów się, jak je przekształcić.
Przykład 1
Aby zapisać 1262 w systemie rzymskim, postępuj według następujących kroków:
Teraz wystarczy, że połączysz te elementy. 
Podobnie należy postępować w celu zamiany liczb rzymskich na arabskie. 
Sprawdź swoją wiedzę i rozwiąż zadania, które dla Ciebie przygotowaliśmy.
Zadanie 1. Jak zapiszesz datę 01.08.2023 w systemie rzymskim?
Zadanie 2. Budynek ma 24 piętra. Jak należy zapisać numer najwyższego piętra w systemie rzymskim?
Zadanie 3. Zamień zapis rzymski na arabski:
Zadanie 4. Zamień zapis arabski na rzymski:
Odpowiedzi do zadania
Zadanie 1 I.VIII.MMXXIII
Zadanie 2 XXIV
Zadanie 3
27
64
646
2403
Zadanie 4
XCIX
CXXXIV
DCCCLXXXVIII
MCMXXXV
Jak obliczyć spalanie samochodu? Zużycie paliwa w aucie spalinowym a zużycie prądu w samochodzie elektrycznym Ile pali? – to jedno z pierwszych pytań, jakie zadają
Kolejność wykonywania działań matematycznych – zasady, przykłady i zadania do samodzielnego wykonania Kolejność wykonywania działań to podstawa matematyki, dzięki której będziesz w stanie prawidłowo przeprowadzać
Potęgi i działania na potęgach – mnożenie, dzielenie, potęgowanie potęg. Zadania i przykłady Mogłoby się wydawać, że potęgi utrudniają życie i sprawiają, że lekcje matematyki
