Co to jest skala i jak się ją oblicza? Rodzaje skali i zamiana jednostek
Co to jest skala i jak się ją oblicza? Rodzaje skali i zamiana jednostek Zdarzyło Ci się kiedyś narysować mały plan swojego pokoju – na
Liczby w systemie rzymskim – jak je odczytywać i zapisywać?
Zamiana liczb rzymskich na arabskie
Liczby zapisane w systemie rzymskim otaczają nas z każdej strony. Można zauważyć je na zegarach, tablicach informacyjnych na budynkach (np. III Liceum Ogólnokształcące), w kalendarzach, oznakowaniach pięter w budynkach. Wykorzystuje się je również do zapisu kolejnych edycji corocznych wydarzeń, np. XVIII Festiwal Piosenki Dziecięcej. Najwięcej osób kojarzy je jednak z… historią. W języku polskim obowiązuje zwyczaj zapisywania oznaczenia liczbowego wieku przy pomocy cyfr rzymskich, np. XXI wiek. Sprawdź, jak odnaleźć się w liczbach rzymskich – jak je poprawnie odczytywać i zamieniać na liczby arabskie.
Rzymski system zapisu liczb – kto go wymyślił?
Wbrew pozorom liczby rzymskie nie zostały stworzone przez Rzymian – chociaż to właśnie im przypisuje się zasługi rozwinięcia i spopularyzowania tego systemu liczbowego (stąd też wzięła się jego nazwa). Kto zatem wymyślił liczby rzymskie?
Wszystkie dowody historyczne wskazują, że był to lud Etrusków, zamieszkujący północną część współczesnych Włoch. Do liczenia wykorzystywali oni fragmenty drewna i ostre narzędzia. Wykonywane nacięcia odpowiadały konkretnym liczbom. Etruskowie do zapisywania liczb używali 5 znaków.
Około V w p.n.e. układ stworzony przez Etrusków dotarł do Rzymu, gdzie szybko został przyjęty i rozszerzony. Do istniejących znaków dodano dwa kolejne – tworząc system siedmiu cyfr, przy pomocy których można zapisać dowolnie wskazaną liczbę.
Rzymski system zapisywania liczb funkcjonował w krajach Europy łacińskiej do końca XV wieku, kiedy to zaczął być stopniowo zastępowany systemem arabskim.
Ciekawe…
Ciekawe, czy członkowie ludu Etrusków, zapisując pierwsze liczby na kawałku drewna, byli w stanie wyobrazić sobie, że za kilka tysięcy lat ktoś będzie czytał o stworzonych przez nich liczbach w internecie. Jak myślisz? 
Jak zapisywać liczby rzymskie? Liczby rzymskie do 1000
System rzymski składa się z 7 liter, przy użyciu których można zapisywać dowolne liczby. Są to: I, V, X, L, C, D, M. Zobacz, co oznacza każda z nich.
- Liczba rzymska I to 1. Łatwo wyobrazić sobie, że oznaczano ją przy pomocy pojedynczego nacięcia na drewnie.
- Liczba rzymska V to 5. Przypuszcza się, że kształt ten miał odpowiadać otwartej dłoni, która kojarzona jest z pięcioma palcami.
- Liczba rzymska X to 10. X uznaje się za połączenie dwóch V, czyli dwóch piątek.
- Liczba rzymska L to 50. Stworzoną ją poprzez podzielenie na pół symbolu C, odpowiadającego liczbie 100.
- Liczba rzymska C to 100. Jej symbol pochodzi od łacińskiego słowa centrum.
- Liczba rzymska D to 500. Prawdopodobnie na pewnym etapie 1000 oznaczany był grecką literą phi, która po przepołowieniu przypomina D.
- Liczba rzymska M to 1000. Podobnie, jak w przypadku 100, tak i tutaj symbol pochodzi od pierwszej litery łacińskiego słowa mille, oznaczającego tysiąc.
Kiedy stosować cyfry rzymskie? Czasami – jak przy zapisie wieków – wynika to ze zwyczaju językowego. W innych przypadkach ich użycie pozwala na wyraźne oddzielenie dwóch elementów zapisu – np. data, w której miesiąc zapisywany jest liczbą rzymską 10 VIII 2023, zostanie odczytana prawidłowo zarówno przez osoby przyzwyczajone do europejskiego (10.08.2023) i amerykańskiego (08.10.2023) sposobu zapisywania dat. W jeszcze innych… po prostu ładniej lub ciekawiej wygląda.
Liczby rzymskie na arabskie, czyli jak to ogarnąć?
Pierwsze dwadzieścia liczb systemu rzymskiego jest łatwe do zapamiętania i raczej nie będziesz mieć z nimi trudności. Schody zaczynają się nieco dalej.
Bardziej skomplikowane liczby tworzy się poprzez odpowiednie zestawianie ze sobą znaków wyrażających jednostki, dziesiątki, setki itd. Nie musisz jednak uczyć się każdej liczby na pamięć. Szukaj podobieństw! Duże liczby łączy się przy wykorzystaniu tych samych zasad, co w najprostszych przykładach.
Dokładne zasady tworzenia zapisu liczb w systemie rzymskim omawiamy w Matmie na Luzie dla klasy 4 – nie tylko na papierze, ale również w filmach, animacjach i w rozszerzonej rzeczywistości, z których możesz skorzystać za pośrednictwem naszej apki. Wszystko po to, by nauka była dla Ciebie łatwa i efektywna.
Uwaga! Zamów Matmę na Luzie dla klasy 4 do godziny 11.00, aby otrzymać ją nawet następnego dnia.
Jak zamienić cyfry arabskie na rzymskie? Przykłady
Aby zamienić liczby arabskie na rzymskie, wskaż poszczególne części liczby, (np. jedności, dziesiątki, setki, tysiące) i zastanów się, jak je przekształcić.
Przykład 1
Aby zapisać 1262 w systemie rzymskim, postępuj według następujących kroków:
- 1000 to M,
- 200 to CC,
- 60 to LX,
- 5 to V.
Teraz wystarczy, że połączysz te elementy. 
Podobnie należy postępować w celu zamiany liczb rzymskich na arabskie. 
Cyfry arabskie i rzymskie – zadania do rozwiązania
Sprawdź swoją wiedzę i rozwiąż zadania, które dla Ciebie przygotowaliśmy.
Zadanie 1. Jak zapiszesz datę 01.08.2023 w systemie rzymskim?
Zadanie 2. Budynek ma 24 piętra. Jak należy zapisać numer najwyższego piętra w systemie rzymskim?
Zadanie 3. Zamień zapis rzymski na arabski:
- XXVII
- LXIV
- DCXLVI
- MMCDIII
Zadanie 4. Zamień zapis arabski na rzymski:
- 99
- 134
- 888
- 1935
Odpowiedzi do zadania
Zadanie 1 I.VIII.MMXXIII
Zadanie 2 XXIV
Zadanie 3
27
64
646
2403
Zadanie 4
XCIX
CXXXIV
DCCCLXXXVIII
MCMXXXV
MATMA NA LUZIE – doskonała alternatywa lub uzupełnienie korepetycji z matematyki
Zobacz także:
Ile kosztuje upieczenie ciasta?
Ile kosztuje upieczenie ciasta? Czy matma przydaje się w kuchni? Oczywiście! Co najlepsze, nie tylko po to, by wskazać ilość potrzebnych składników. Wykonując kilka prostych
Jak zrozumieć matematykę, czyli o tym, dlaczego uczenie się na pamięć i rozwiązywanie zadań to za mało
Jak zrozumieć matematykę, czyli o tym, dlaczego uczenie się na pamięć i rozwiązywanie zadań to za mało Nie będziemy się czarować – matematyka przyprawia wielu